Televizyon Dil ve Konuşma Gelişimini Nasıl Etkiler?
Uzun süre televizyon izlemek okul öncesi dönemde (özellikle 3 yaş öncesinde) çocuğun dil, konuşma ve sosyal gelişimini olumsuz yönde etkilemektedir. Televizyon ile tek yönlü iletişim içinde olan çocuğun bu yüzden etrafı ile karşılıklı ve çok yönlü etkileşiminin engellenmesi, dili kullanma gereksiniminin ve göz kontağı kurma süresinin azalması, sonuç olarak konuşma gelişiminin olumsuz etkilenme olasılığı vardır.
Televizyonun olumsuz etkileri denildiğinde akla ilk gelen şeylerden biri uzun süre televizyon izlemenin otizme neden olduğudur. Bu, yanlıştır. Uzun süre televizyon seyretme belki otizmi taklit eden bazı belirtiler oluşturabilir veya otizmi olan bir çocuğun belirtilerini ağırlaştırabilir. Ama uzun süre televizyon izlenildiği için otistik olunmaz. Televizyonun dil ve konuşma üzerinde yarattığı olumsuz etkilerinin yanında, birçok durumda uygun programlar uygun sürelerle izlendiğinde çocuğun dil ve diğer alanlardaki gelişimini destekleyebilir. Televizyonun sözcük dağarcını arttırma, yeni bilgiler edinmeye yönelik merak uyandırma, eğlendirici ve öğretici olma gibi dil ve konuşma gelişimi üzerinde olumlu etkileri de bulunmaktadır. Aileler programlar konusunda seçici olarak ve süre konusunda belirli sınırları koruyarak olumsuz etkileri en aza indirebilirler.
0-3 yaş döneminde günde 1-2 saatten uzun süre televizyon karşısında zaman geçirmek çocuklarda bazı önemli sorunlara yol açabilmektedir. Çocuğun bakımını üstlenen kişinin çocukla verimli zaman geçirmesi ile çocuğun sözel ve toplumsal becerileri gelişme gösterecektir. Ancak kimi zaman aile içinde yaşanan bazı sorunlar, çocuğun bakımının yanı sıra ev işlerinin varlığı, annenin çalışmak zorunda olması, bakıcının bebeğe yeterli ilgi ve sevgi gösterememesi, bebeğin istenmeyen bir hamilelik sonrası dünyaya gelmesi, yeni bir kardeşin dünyaya gelmesi, anne ve babaların yaşadıkları bazı psikolojik ve psikiyatrik sorunlar ve diğer farklı nedenlerle anne ve babalar çocuklarına yeterince zaman ayıramayabilmektedir. Bu gibi durumlarda çocuğun ihtiyacı olan ilgi ve sevginin yerini televizyon almaktadır. Ancak bu durum son derece sakıncalıdır. Bu çocuklarda zaman içinde toplumsal ve sözel becerilerinde gecikme, konuşmama, cümle kurmama, çevreye, insanlara ve yaşıtlarına karşı ilgisiz davranma, duygusal iletişime geçememe, başkaları ile iletişim kurmaya çalışmama, göz kontağı kurmama, seslenildiğinde ismine tepki göstermeme gibi sorunlar görülebilir.
4-7 yaş döneminde çocuğun çevresi ile etkileşimi, dil ve motor becerileri önemli oranda gelişmiştir. Ancak çocuğun gelişimi halen hızla devam etmektedir. Bu dönemde televizyonun aşırı izlenmesi çocuğun dil ve sosyal gelişiminde sıkıntılara yol açabilmektedir. Bu dönemde dikkat edilmesi gereken diğer bir konu çocuğun soyut düşünce becerisinin henüz gelişmemiş olmasıdır. Çocuk her gördüğünü somut şekilde yani gördüğü şekli ile algılar. Bu dönemde televizyonda gördüğü bir sahneyi aynen uygulamak ve yapmak isteyebilir. Ayrıca gene bu dönemde izlenen korku, gerilim, şiddet sahneleri çocuklarda uyku sorunlarına, yalnız kalmak istememeye, bazı şeylere karşı korku geliştirme gibi durumlara yol açabilir. Bu yüzden şiddet, tehlike ve korku içeren çizgi film ve diğer programlar konusunda anne ve babaların dikkatli davranması gerekmektedir.
Dr. Serkan Bengisu
Dil ve Konuşma Terapisti
