Yutma Bozukluklarının Tedavisinde VitalStim Terapi Yöntemi
VitalStim Terapi, yutma bozukluklarının tedavisinde kullanılan ve yutma tedavileri içinde en etkili sonuçları veren tedavi yöntemidir. VitalStim Terapi, yutma sırasında Nöromasküler Elektiriksel Uyaranların (NMES), yutma kaslarını güçlendirmesi ve yutmanın motor kontrolünün sağlaması için uygulanan ve yutmaya destek olunan FDA (Food and Drug Administration) garantili bir yöntemdir. FDA VitalStim terapisinin disfaji tedavisinde kullanılabilecek güvenli ve etkili bir yöntem olduğunu bildirmiştir. Ayrıca bu konuda yapılmış birçok araştırmada da VitalStim terapi yönteminin etkili olduğu rapor edilmiştir.
VitalStim Terapi, Oral ve farengeal yutma bozukluklarının tedavisi amacıyla geliştirilen, deri üstünden düşük elektrik akımı vererek özellikle farengeal, larengeal bölgelerdeki zayıf olan kasları harekete geçirmeyi hedefleyen, non-invaziv bir yöntemdir. VitalStim terapi zayıf kasları kuvvetlendirerek ve yeniden eğiterek motor kontrolün sağlanmasına yardım eder. VitalStim Terapi faringeal kasılmanın sağlanması için yutma sisteminden sorumlu olan kas sisteminin elektriksel uyaranla belirli bir frekansta ve şiddette senkronize olarak uyarılarak harekete geçirilmesi suretiyle yutma fonksiyonunun gerçekleştirilmesini sağlar. VitalStim, klinisyenin yutma egzersizlerinin uygulanmasında yardımcı araç olarak kullanılır. VitalStim ile; hasta güvenliği sağlar, hastanın rehabilitasyon sürecini kısaltır ve uzun süreli terapilerden doğabilecek zararları en aza indirger. Yapılan çalışmalara göre, VitalStim kullanılmadan yapılan yutma bozuklukları terapilerinde fayda sağlayamamış hasta gruplarında VitalStim yardımıyla ilerleme kaydedilmiş ve tedavileri tamamlanmıştır.
VitalStim terapi, yutma sorunu yaşayan ve yutma anatomisindeki sinirlerinde herhangi bir paralizi olmayan tüm bireylerde uygulanır. Başta inme geçiren hastalar olmak üzere kafa travması, MS, demans, parkinson, CP, ALS gibi nörolojik nedenli disfajilerin tümünde, ayrıca mekanik kökenli yutma sorunları için uygulanmaktadır.
VitalStim Terapisini uygulamadan önce tedavinin planlanması için öncelikle yapılacak değerlendirme çok önemlidir. Hangi tedavi stratejisinin uygulanacağına bu değerlendirme sayesinde karar verilir. Yutma sorununun nedenini anlamak ve buna uygun terapi yöntemlerini belirlemek açısından en uygun yöntem Videofloroskopi veya diğer adıyla Modifiye Baryum Yutma Çalışması’dır. Bu değerlendirmeyle hangi kıvamların yutulduğu ya da yutulamadığı, yutmanın hangi fazlarında sorun olduğu belirlenir. Bu değerlendirmenin ışığında terapist, hastanın hangi kas grubunun yutma üzerinde problemi oluşturduğunu tespit ederek terapi esnasında elektorotların nasılıl yerleştirileceğine karar verir. Elektrotlar hastaya yerleştirildikten sonra yutma için gerekli olan en uygun akım tespit edilir. Hastaya cihaz bağlı iken terapist yutma terapisini uygular. Elektrot yerleşimi bazı kriterlere dayanmaktadır. Bunlar; aspirasyonun oluşup oluşmadığı, göllenme veya kalıntı olup olmadığı, problemin nöromusküler bir zayıflıktan mı yoksa zamanlamadaki bir yanlışlıktan mı kaynaklandığı önemle incelenmeli ve elektrotlar buna göre yerleştirilmelidir. Terapi süresince elektiriksel uyarım 1 saat sürer. Uyarım sırasında hasta yutma işlevini aktif olarak yerine getirmesi terapinin etkisini arttırır. VitalStim tedavisinin bir kürü yaklaşık 10-15 oturumdan oluşmaktadır. Uygulanan terapi sonrası terapinin etkililiğini değerlendirmek için yeniden videofloroskopik görüntüleme yapılmalıdır.
VitalStim Terapi yöntemi yalnızca uzman dil ve konuşma terapistlerine Amerika tarafından verilen VitalStim Terapi Sertifika programı ile uygulanabilmektedir. Terapistler sertifika programını başarıyla tamamladıktan sonra, VitalStim cihazını kullanabilecek sertifikalı terapist olurlar. Bu sertifikaya sahip olmayan kişilerin VitalStim cihazını kullanması ve bu tedaviyi uygulaması doğru değildir. Merkezimizde VitalStim terapi sisteminin en son versiyonu olan VitalStim Plus cihazı ile hizmet verilmektedir. VitalStim Plus cihazının en önemli özelliği egzersiler sırasında görsel geri bildirim verebilmesidir. Bu sayade hastaların yutma çabaları ve terapiye katılımları artmakta terapiler daha etkli sonuçlar vermektedir.
Dr. Serkan Bengisu
Dil ve Konuşma Terapisti
