Konuşma Bozukluğu Nedir, Nasıl Tedavi Edilir ?

Konuşma bozuklukları, konuşma seslerinin doğru üretimi ile ilgili sorunlardır. Dil bozuklukları ise iletişim kurabilmek için kullanılan kelime ve cümlelerin bir araya getirilmesindeki veya bu kelime ve cümlelerin anlaşılmasındaki soruları içerir.

Konuşma bozuklukları:

Artikülasyon bozuklukları : konuşma seslerinin heceler ve kelimeler içerisinde hatalı üretilmesinden dolayı dinleyiciler konuşulanları anlamakta zorlanırlar.

Akıcılık Bozuklukları: kekemelik gibi konuşma akışının uygunsuz duraklamalar, hece-ses tekrarları ve uzatmaları ile kesintiye uğradığı bozukluklardır.

Ses ve Rezonans Bozuklukları: Bu bozukluklar sesin perdesi (ses aralığı), yüksekliği ve kalitesini etkileyerek konuşan kişinin iletişimini zorlaştırır. Ayrıca bu bozukluklar konuşma esnasında ağrı ve rahatsızlığa da yol açabilir.

Dil bozuklukları alıcı veya ifade edici olabilir:

Alıcı Dil Bozuklukları: Dilin algılanmasında ve/veya işlememesindeki sorunlardır.

İfade Edici Dil Bozuklukları: Kelimeleri bir araya getirmekte zorlanma, kelime haznesinde yetersizlik ve/veya dilin sosyal olarak uygunsuz kullanılması gibi sorunları içerir.

Bilişsel İletişim Bozuklukları: Hafıza, dikkat, düzenleme (regülasyon), sorun çözme gibi becerilerin eksikliklerinden ortaya çıkan iletişim bozukluklarıdır.

Konuşma Bozukluklarının Nedenleri

Konuşma bozukluğunun nedenleri fizyolojik, nörolojik ve çevresel faktörler olarak sınıflandırılabilmektedir. Konuşma bozukluğu tedavisinde öncelikle değerlendirme sürecinde bu faktörlerden hangisinin ya da hangilerinin etkin rol oynadığı belirlenmektedir. Bununla birlikte konuşma bozukluğunun nedenleri şu şekilde sıralanabilmektedir;,

- Çocukta bir tür zeka geriliği bulunması

- Erken doğuma bağlı olarak gelişimsel süreçteki kusurlar

- İşitme problemleri

- Genetik faktörler

- Otizm

- Öğrenmede güçlüğü

- Serebral palsy ve benzeri nörolojik problemler

Konuşma Bozukluklarının Tedavisi

Uzman dil ve konuşma terapistleri, dil ve konuşma gelişimi ve bozuklukları konusunda eğitimli kişiler olup bu bozuklukların tanı ve tedavisini gerçekleştirirler. Dil ve konuşma bozukluklarının tedavi sürecinde terapistler çocuk veya kişi ile birebir veya bir grup ortamı içerisinde çalışabilirler.

• Dil Terapisi Aktiviteleri : Terapist çocuk ile yaşına uygun oyunlar oynayarak, görsel resim ve kitaplar kullanarak, masa-başı veya yer aktiviteleri içerisinde dil gelişimini stimüle eder. Bunun yanında çocuğun yaşına uygun kelime haznesi ve dil kurallarını pratik etmek için model olma ve tekrarlama yöntemlerini kullanabilir.

• Artikülasyon Terapisi: Artikülasyon veya ses üretimi esnasında terapist doğru ses üretimini gösterir (model olur) ve çocuktan doğru üretimi tekrar etmesi beklenir. Terapist doğru ses üretimine fiziksel ve görsel olarak yardım edebilir. Artikülasyon terapisi esnasında çocuğun yaşına uygun aktivite ve oyunlar oynanır.

Konuşma Tedavisinde Terapi Ne Zaman Gereklidir?

Çocuklar dil ve konuşma terapisine birçok durumda ihtiyaç duyabilirler.

Bunlardan bazıları,

• İşitme bozuklukları

• Gelişim geriliği

• Oral (ağız) kasların güçsüzlüğü

• Kronik ses kısıklığı

• Dudak-damak yarıkları

• Otizm

• Motor planlama bozuklukları

• Artikülasyon bozuklukları

• Akıcılık bozuklukları

• Respirasyon (nefes alma) güçlükleri

• Yeme ve yutma bozuklukları

• Travmatik beyin hasarları

Terapiye mümkün olduğunca erken başlamak önemlidir. Terapiye 5 yaş öncesi başlayan çocukların geç başlayanlara oranla daha başarılı sonuçlar aldığı görülmektedir.

Çocuklarda Konuşma Bozukluğu

Çocuklarda konuşma bozukluğu problemi yaklaşık 10 çocuktan 3'ünde görülen bir problemdir. Dil gelişimi; nörolojik, fizyolojik ve psikolojik gelişim ile birlikte incelenmektedir. Konuşma bozukluğunun nedenleri arasında bulunan faktörlerin iyileştirilmesi ve farklı konuşma terapisi teknikleri ile tedavi edilebilen bu problemin aşılmasında ailenin desteği de büyük önem taşımaktadır. Çocuklarının dil gelişimi hakkında iyi bir gözlemci olan aileler bu konudaki problemleri en erken dönemde saptayabilmekte ve doğru hamleyi uygulayabilmektedir. 

Çocuklar dil gelişimlerini 4 yaşında tamamlamaktadır. Bu süreçten sonra çocuğun konuştuklarını ailesinin dışındaki kişilerin de zorlanmadan anlaması beklenmektedir. Aksi halde terapi uygulamaları ile konuşma bozuklukları tedavi edilebilmektedir. 

Konuşma Bozukluğu Terapisinde Prompt Tekniği

Günümüzde konuşma bozukluğu terapilerinde PROMT tekniği sıklıkla kullanılmaktadır. Bu teknikle ses çıkarma işlevini yerine getiren ağız ve dil kaslarının yeniden eğitilmesi ve sistematik bir şekilde çalışmasını sağlamak amaçlanmaktadır. Bu teknikte çocuğun sağlıklı konuşmasını sağlayacak tüm faktörlerin gelişimi ele alınmaktadır. Sadece ses üretmede değil; sözcük ve cümle kurma yetilerinin düzgün bir şekilde gelişmesini de sağlamaktadır.